Bitkileri sinirlendirmeyin

Orada yaşamayan değil bilmek, tahmin bile edemez.

Ben 1970 sonbaharı ile 1971 kışı ve yazında, hudut karakol komutanı asteğmen olarak orada yaşadım. Aradan 53 yıl geçti ama orada yaşadıklarımı hiç unutmadım, daha doğrusu unutamadım.

Kars ilinin Digor ilçe sınırları içinde, yakınında köy olmayan tek sınır karakolu. Sınırı oluşturan Arpaçay'ın diğer tarafında o zamanki Rusya, şimdiki Ermenistan toprağı. Karakolun çevresi çok taşlı, oldukça düz, ağaçtan yoksun, ot kaplı alanlarla kaplı.

Yatağından ancak biraz daha geniş ve çoğu yerde kenarları oldukça dik bir vadi tabanında aktığı için çok yakınına gidilmeden görülmeyen, berrak suyu adeta balık kaynayan Arpaçay'ın karşı kıyısında, karakolumuzu tepeden gören konumda Rusya'ya ait çelik yapıda, yüksek sınır kulesi.

Karakolun avlusundan sınıra baktığımda sağ tarafta Rusya toprakları üzerinden muhteşem görünümü ile Ağrı dağı, sol tarafta yine çok uzaklarda tepeleri karlı, yüksek dağların sınıra bakan yamaçlarında yer alan, Ermenistan'ın Leninakan kenti görülüyor.

Çok uzaklarda, benim sorumluluğumda bir manga askerin görevli olduğu bir karakolun bulunduğu köy ile aksi güney yönde komşu sınır karakolunun zor seçilen görüntüleri.

Karanlık basınca kurtlar, çakallar ve tilkilerin seslerinin yankılandığı ıssız bir ortam.

Kuru taş duvar çevrili bir alanda, içinde 25 kadar askerin kaldığı, içinde ekmek fırını da olan iki bina ile avlunun bir tarafında karakolun koyunlarının barınağı ile at ve katırların tavlası. Binaların önünden ender olarak ayrılan, ordunun Manyas'ta özel olarak yetiştirdiği iri köpekler. 

Orada, yaşamayanın bilmesi mümkün olmayan çok şey gördüm. Birkaç örnek vereyim;

Siz yekpare bir örtü gibi karla kaplı alanın bazı noktalarında kar tabakasının hiç bozulmadan yükselip alçaldığını gördünüz mü? Ben ilk gördüğümde çok şaşırmıştım. Avluda yatıp uyuyan karakol köpeklerinin üstünü tamamen örtecek şekilde yağmış kar tabakası, onların her nefes alış verişinde bu hareketi tekrarlıyordu. Anlatsalar inanmazdım. Karakolumuzun köpeklerinin yorganı, üstlerine yağan kardı.

Karakoldaki askerlerimden birinin müthiş bir yeteneği vardı: Seslerini taklit ederek bulunduğu yere tilki çağırıyordu.Karakoldan biraz uzaklaşıp tilkilere has sesleri taklit etmesinden kısa bir zaman sonra bir tilki sesin olduğu yere geliyor, sesin sahibi diğer tilkiyi (!..) etrafa bakarak arıyordu.Tilkinin bütün kurnazlığına rağmen bu sesi doğalından ayırt edememesi de çok ilginçti. 

Orada yaşadığım en müthiş ve hoş olay baharın başlangıcında, gün batımı öncesinde kuzuların otlamadan dönen anaları koyunlarla buluşmasıydı. Kar örtüsü kalktığında üstünde oluşan çayırla yemyeşil olan yasak bölge dışı arazide, köylüler tarafından yapılmış, doğan kuzuların içine konulduğu, özel köpekler tarafından korunan dermeçatma barakalar vardı. Her akşam vakti uzaklarda otlayan koyunların büyük bir sürü halinde buraya dönerken çıkardıkları seslere barakalardaki kuzuların sesi karıştığında dünyanın en doğal orkestrası (!) oluşuyordu. Ve birkaç yüz koyundan oluşmuş sürü oraya ulaştığında, barakalarından salınan yüzlerce kuzunun tozu dumana katarak analarını ayırt ederek bulması muhteşem bir olaydı. Arada bir, sadece bu müthiş olayı seyretmek için oralara gidiyordum.

Köyler karakola çok uzaktı, Bir bahar günü o köylerden birinin gençlerinden bir grup yürüyerek karakola  geldiler. Onlarla futbol maçı yaptık, Yemek zamanı geldiğinde Arpaçay'da balık tutmak için benden izin istediler. Rus subaylar Arpaçay'ın karşı kıyısında ellerinde uzun saplı oltalar ile balık tuttukları için onlara oltalarını sordum. "Biz balığı elle tutarız, Kıyıya attığımız balıkları toplaması için asker arkadaşlar gerekiyor" dediler. Görmesem inanmazdım; dizlerine kadar berrak suya girdiler, ellerini sudaki taşların arasına her soktuklarında ellerinde kıyıya attıkları bir balık vardı. O misafirler ve bütün askeler hep beraber karakolun  avlusunda kendimize balık ziyafeti çektik.

Karakolun bulunduğu alana bitişik çayır kaplı düzlükte, yasak bölgede terk edilmiş telgraf direkleri ile kaleler yaparak ve kireçle çizgilerini çekip yemyeşil futbol sahası yapmıştık. Ama karakolun askerleri maç yaparken, onların arasında "top çizgiyi geçti-geçmedi" gibi tartışmalara karışan yabancılar (!..) hiç eksik olmuyordu. Onlar, kendi sınır kulelerinden maçlarımızı seyreden nöbetçi Rus askerleriydi. Yüksekten daha net olarak gördükleri için olmalı, bazen itiraz anlamında bağırıp çağırmaları üzerine benim askerlerim " sana ne oluyor!" anlamında çoğu zaman sesli tepki gösterdiğinde ortaya çok hoş bir durum çıkıyordu. İki ayrı ülkenin askerleri, anlaşılmaz dilleriyle, kendi topraklarından ötede, sadece sese dayalı  "sportif" savaş yapıyorlardı. 

Aradan yıllar geçti; bazen "iyi ki kurada orayı çekmişim" dediğim oluyor. Ne kadar tuhaf değil mi?