Çukurbağ Kazıları başlıyor

Çukurbağ Kazıları başlıyor

Üç bin yıllık tarihinde nice medeniyetlere ev sahipliği yapmış İzmit’in yer altında kalan tarihinin Roma İmparatorluğu dönemindeki imparatorluk kompleksini ortaya çıkaracak olan Çukurbağ Kazıları protokolü imzalandı. Başkan Hürriyet, “Saklı kalan tarihinin bir an önce gün yüzüne çıkarılmasıyla İzmit, eşsiz bir turizm hazinesine dönüşecek” dedi

Sanayi ve ticaretin merkezi olan, görkemli binalarıyla dikkat çeken Büyük Roma İmparatorluğu'nun başkenti Nikomedia’nın dünya mirasına kazandırılması için başlatılacak olan arkeolojik kazıların startı Kocaeli Arkeoloji Müzesi’nde imzalanan protokolle verildi. İzmit Belediyesinin tarihi gün yüzüne çıkarmak ve şehrin marka değerini arttırmak için yoğun çaba harcadığı Çukurbağ Kazıları resmen başlatıldı. Kültür Varlıkları Müzeler Genel Müdür Yardımcısı Seyit Ahmet Arslan ile İzmit Belediye Başkanı Av. Fatma Kaplan Hürriyet kazı protokolünü imzaladı.

Kayıp şehir yeniden doğuyor

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları Müzeler Genel Müdürlüğü, İzmit Belediyesi ve Kocaeli Müze Müdürlüğü ortaklığında gerçekleştirilecek kazı ve konservasyon çalışmalarının ardından kayıp başkent Nikomedia dünyaya açılacak. İzmit Belediyesi çalışmaların sponsoru ve en büyük destekçisi olacak. Kazı Başkanlığı’nı Kocaeli Müze Müdürü Serkan Gedük yapacak. 2016 yılından beri alanda çalışmalar yapan bilimsel kazı danışmanı Doç. Dr. Tuna Şare Ağtürk ise kazı alanın bilimsel danışmanlığını üstlenecek.

Yüksek katılım vardı

Protokol imza törenine; CHP PM Üyesi ve Kocaeli Milletvekili Tahsin Tarhan, İzmit Belediye Başkanı Av. Fatma Kaplan Hürriyet, Kültür Varlıkları Müzeler Genel Müdür Yardımcısı Seyit Ahmet Arslan, Kazılar Daire Başkanı Köksal Özköklü, Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü temsilcileri, Kocaeli Müze Müdürü Serkan Gedük, Kocaeli Rölöve ve Anıtlar Müdür Vekili Mehmet Said Üzülmez, KOÜ Arkeoloji Bölümü Arş. Gör. Günay Karahan, KOÜ Tarih Bölümü’nden Prof. Dr. İbrahim Şirin, Doç. Dr. Funda Selçuk Şirin, Arş. Gör. Burak Arslanmirza ve Arş. Gör. Özge Arslanmirza, CHP İl Başkanı Harun Özgür Yıldızlı ve yönetimi, CHP İl Başkan Yardımcıları; Gülşah Çubuklu, Av. Mehmet Nazım Gençtürk ve Demet Özgün Karaman, CHP İzmit İlçe Başkanı Hakan Çakar ve yönetimi, DİSK-GENEL İŞ Sendikası Kocaeli Şubesi Başkanı Vedat Küçük ve yönetimi, Nikomedia Kazıları İzmit Kültür Sanat Vakfı Kurucu Sekreteri Hakime Özgüven, GEBKİM Yönetim Kurulu Başkanı Vefa İbrahim Aracı, Turizm Derneği Genel Başkanı Cavit İnan, Kocaeli Deniz Ticaret Başkanı Vedat Doğusel ve yönetimi, Batı Trakya Türkleri Derneği Başkanı Yüksel Öztürk ve yönetimi, Kocaeli Bölge Tiyatrosu Genel Sanat Yönetmeni Burhan Akçin, Kocaeli Uğur Koleji Kurucu Müdür Ali Rıza Gündoğdu, İzmit Kent Konseyi Başkanı Hüseyin Erol, belediye başkan yardımcıları, koordinatörler, meclis üyeleri, mahalle muhtarları, araştırmacı-yazar Yavuz Ulugün ve davetliler katıldı.

Değerler ortaya çıkacak

Kocaeli Müze Müdürü Serkan Gedük, “Avrupa ve Asya kıtalarını birbirine bağlayan önemli bir coğrafya. Birçok medeniyet yaşamış ve iz bırakmış. Bu izler şehrimiz için korunması gereken önemli değerler. Bugün de bu izleri korumak, değerlerini ortaya çıkarmak için imza atıyoruz. İzmit, antik dönem adıyla Nikomedia Helenistik dönemde Bithinya Kralı’na, ardından Doğu Roma İmparatorluna başkentlik yapmış önemli bir coğrafya. Antik kaynakların bahsettiği görkemli yapılara ulaşılamamış. En önemli nedenleri ise çağlar boyu çok şiddetli depremlerle yıkılması sonucunda mimari parçaları farklı dönemlerde, farklı mimari yapılarda kullanılmış olması. Modern kent yapılarının, antik kent merkezinin üstünde kurulması uzun süre sistematik kazıları zorlaştırmıştır.

İmparatorluk saray kompleksi

Büyük Gölcük depreminin ardından gelen ihbarla Kocaeli Müze Müdürlüğümüz başkanlığında Çukurbağ’da yapılan kurtarma çalışmalarında Roma dönemine tarihlenen devasa heykeller, renkli mermer kabartmalar, mozaik ve mermer taban döşemeleri, değişik eserler ortaya çıkartılmış. Bu yapının; müze müdürlüğümüz ve Oxford Üniversitesi’nden Tuna Şare Ağtürk ile yapılan bilimsel çalışmalar neticesinde Doğu Roma İmparatorluğu’nun kayıp başkentine ait kent merkezine inşa edilmiş imparatorluk saray kompleksi olduğu düşünülmekte. Şimdiye kadar bulunmuş renkleri en iyi korunmuş roma heykelleridir.

Kocaeli tarihi aydınlatılacak

Mermer kabartmaların stili ve ikonografisi açısından dünya sanat tarihinde klasik dönemden orta çağ dönemine geçişi temsil eden örnekler olması açısından son derece önemli buluntu grubudur. Çukurbağ arkeolojik kazısı ve ulaşılabilecek eserler ile dünya kültürel mirası için oldukça önemli kültür varlıklarıdır. Temmuz ayı itibariyle başlatılacak olan Çukurbağ Kurtarma Kazıları bölgemizin ilk arkeolojik ve sistemli çalışması olacaktır. Bu faaliyetler Kocaeli’ye ait tarihin aydınlatılmasında, turistik ve kültürel niteliklerin ön plana çıkmasını sağlayan marka değeri katacaktır. Türk arkeolojisine ve dünya literatürüne değer katacak” diyerek kazı çalışmalarına izin veren ve kendilerini destekleyen kurum, yönetici ve paydaşlara teşekkür etti.

İhtişamlı yapılar ayaklar altında

Uzaktan bağlantı yoluyla törene katılarak Nikomedia’nın tarihsel bağlamda önemine ve Çukurbağ’daki şimdiye kadar gerçekleştirilen çalışmalara değinen Bilimsel kazı danışmanı Doç. Dr. Tuna Şare Ağtürk, “2 yıldır Oxford Üniversitesi’ndeyim. Nikomedia adlı AB Projesi yürütüyorum. Nikomedia birçok kültüre ev sahipliği yapmış ama altın çağını Büyük Roma İmparatorluğu döneminde başkent ilan edilmesiyle yaşamış. Peki nerede bu kadar ihtişamlı yapılar? Ayaklarınızı altında. Modern kent, antik kentin üzerine konulduğu için Afrodisias ya da Efes gibi yıllarca sürecek sistematik kazılar hiç yapılamamış. Bu sebeple bu ihtişamlı başkente dair fiziksel verimiz azdı ama kentte sürdürülen birçok kurtarma kazısı var.

Çukurbağ’da Roma yapısına ulaştı

Yapılan çalışmalarda antik kentin izlerini görüyoruz. 2001-2019 yılları arasında Çukurbağ’da yapılan çalışmalarla bir Roma yapısına ulaşılıyor. Çukurbağ’da yapılan bu keşif, Türkiye’de son 20 yılda yapılan en büyük keşif. Şimdiye kadar kayıp başkent Nikomedia’ya dair bulunmuş en önemli, en büyük arkeolojik yapı. Eserler içerisinde devasa heykeller var. Üzerindeki tasvirler Nikomedia’nın sosyo-kültürel tarihine ışık tutuyor. İmparator’un kendi propagandası için yaptığı savaş tasvirleri var, Nikomedia’da düzenlenen festivaller, spor müsabakaları var. Dünyada bulunan Roma heykelleri arasında bugüne kadar rengini koruyan tek örnekler. Bu bağlamda bizim için çok önemli ve bize yepyeni bilimsel çalışma alanları sunuyor.

Dünya tarihine kazandıralım

Çukurbağ örnekleri üzerindeki ikonografik özelliklerine baktığımızda; dünya sanat tarihindeki klasik dönemden orta çağa geçişteki dönüm noktasındaki karanlık yere ışık tutuyor Çukurbağ rölyefleri. Bu sebeple de sanat kültüründe büyük önemi var. Bizde Çukurbağ Kompleksi’ni dünya tarihine kazandırmak istiyoruz. Nikomedia ve Çukurbağ’daki muhteşem yapı ile ilgili Amerika, İngiltere, Almanya, İtalya, Yunanistan ve tabii ki Türkiye’de konferans verdim, sunum yaptım, şimdi çalışmalarımıza yeni bir solukla devam edeceğiz. Bu kazılar ve sonrakilerde bilimsel çalışmalarda emeği geçen herkese teşekkür ediyorum. Tüm İzmitlilere ve bu kültür mirasının önemine varan başkanımız Fatma Kaplan Hürriyet’e teşekkür ederim. Umuyorum ki Nikomedia hak ettiği üne kavuşacak” sözlerini kaydetti.

Söz vermiştik, tutuyoruz

Tarihin ortaya çıkarılması için büyük emek harcayan İzmit Belediye Başkanı Av. Fatma Kaplan Hürriyet, “Bugün heyecanlıyız, mutluyuz. İzmit’in 3 bin yıllık tarihini ortaya çıkarmak göreve geldiğimizden beri üzerinde durduğumuz bir konuydu. Çünkü böylesine ihtişamlı bir tarihin, ayaklarımızın altında yatıyor olması, üstünün örtülü olması bu kent için büyük bir kayıptı. Sanayi kenti olarak bilinen İzmit, tarih ve turizm kenti olarak anılmıyorsa nedeni; tarihimizi bir türlü gün yüzüne çıkaramamamızdır. Sanayi kenti İzmit’i sözde değil özde olarak tarih ve turizm kenti haline getirmek için bir söz vermiştik. Bu sözümüzü tutmak için buradayız” diyerek başladı.

46 yıl başkentlik yaptı

Nikomedia’nın neden bu kadar önemli olduğuna değinen başkan Hürriyet, “Türkiye’de bulunan antik kentlerin pek çoğundan daha büyük, daha görkemli ve inanın ki birçoğundan daha gizemli. İstanbul’dan önce Büyük Roma İmparatorluğu’na tam 46 yıl başkentlik yapmış olan Antik Nikomedia, İzmit’in ayakları altında yatıyor. İzmit’in her karış toprağının altında; Roma İmparatorluğu’nun birçok sarayı, hipodromu, iç ve dış kale surları, su yolları ve kanalları, darphane, silah atölyesi, tersaneler ve tiyatro yatıyor.

“Hoşgörü kenti izmit”

İzmit’e önem katan başka bir diğer tarihi değer ise 30 Nisan 311’de dünyanın ilk Hoşgörü Fermanı’nın bu kentte ilan edilmiş olmasıdır. Hoşgörü Fermanıyla birlikte Antik Nikomedia’da adil bir yönetim anlayışı benimsenmiş; dili, dini, kültürü ne olursa olsun tüm halk kucaklanmıştır. Biz de kentimizi hoşgörünün vizyon edinildiği bir anlayışla yönetiyor ve dünyada ‘hoşgörünün başkenti’ olarak tanıtmayı hedefliyoruz. Bu zenginliklerimizle ilgili markalaşma sürecini başlattık. “Hoşgörünün Başkenti İzmit” ve “Hoşgörü Kenti İzmit”  olarak tescillenen unvanlarımızla kentimizi dünyaya tanıtmayı hedefliyoruz” diye konuştu.

Kazı sponsoru olacağız

İzmit tarihini dünya arkeolojisine kazandırmak için ellerinden geleni yaptıklarını ifade eden Hürriyet, “2019 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı ve ilgili kurumlar ile yazılı ve sözlü görüşmeler yaptık. Çukurbağ Mahallesi’ndeki kazı alanında Doç. Dr. Tuna Şare Ağtürk danışmanlığında kazı, konservasyon ve Arkeopark projeleri için sponsor olma taleplerimizi ilettik. Ardından kazı alanının yanındaki, 2015 yılında kamulaştırılan bölgenin bakımını, onarımını ve güvenliğini sağladık. Devamında bu alanın komşusu olan 414 ada 21 ve 22 nolu parsellerin bulunduğu alanlar da kazı alanına dahil edildi.

İsimleri tescil ettirildi

Bu kazıların yürütülmesi için; daha önce Afrodisias Antik Kenti kazılarına destek olan Geyre Vakfı sekreteri Hâkime Özgüven ile görüşmeler gerçekleştirerek bu kentin tarihsel değerlerinin yaşatılması için Nikomedia Kazıları İzmit Kültür ve Sanat Vakfı’nı kurduk. Kültür ve Turizm Bakanlığımızdan aldığımız onayla da bu süreci başlattık ve kazılar için vakıf ile birlikte destek vereceğiz. Ayrıca İzmit’in dünya tarafından tanınması amacıyla Nikomedia adı için “İzmit Antik Nikomedia’nın Başkenti”, “Doğu Roma’nın Başkenti Antik Nikomedia” unvanlarını tescil ettirdik” şeklinde konuştu.

Turistler tarihe akıyor

Turistlerin antik şehirlere akın ettiğinin altını çizen başkan Hürriyet, “Türkiye’deki antik dokusu bulunan şehirlere turistler akın ediyor fakat İzmit’e tarihi için nerdeyse hiç turist uğramıyor. Bu arkeolojik çalışmalar İzmit’e kültürel ve tarihi bir kimlik kazandıracak. Köklü tarihimizin farkındayız. Kültür ve turizm kenti olduğumuzu duyurmak için elimizden geleni yapacağız. Kentin turizm potansiyelini ortaya çıkarak kente bir katma değer de katacağız. İzmit’imizin geleceğine yatırım yapıyoruz. Saklı kalan tarihinin bir an önce gün yüzüne çıkarılmasıyla İzmit, eşsiz bir turizm hazinesine dönüşecek” dedi.

İzmitliler adına teşekkür

Konuşmasını teşekkürle tamamlayan Hürriyet, “Kazı sürecini resmi olarak bu törenle başlatmış oluyoruz. Umuyoruz ki buradan çıkacak değerli eserlerle İzmit’in adı dünya arkeolojisinde önemli bir yer kazanacak. Bugünkü başlangıç çok ciddi ama belki kıymeti yıllar sonra anlaşılacak. ‘Tarih gün yüzüne çıkarılmalı’ diye yıllardır söylenir. Ama bugüne kadar somut adım atılmamıştı. İlk somut adımı atmak da benim başkanlığım dönemime nasip oldu. Tüm çalışma arkadaşlarımla birlikte bunun da haklı gururunu yaşıyoruz. Tüm bu süreçlerde projelerimizi ve girişimlerimi destekleyen başta Kültür ve Turizm Bakanlığı’na, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne, Kocaeli Müze Müdürlüğü’ne ve Doç. Dr. Tuna Şare Ağtürk’e İzmit, İzmitliler ve gün yüzüne çıkmayı bekleyen Nikomedia adına teşekkür ediyorum” sözlerini kaydetti.

Dünyanın gözü izmit’te

17 Ağustos 1999 Marmara Depremi sonrasında hasar gören bir binanın altında ve çevresinde arkeolojik kalıntılara rastlanan Çukurbağ’da 2001 ve 2009 yılları arasında yapılan kurtarma kazılarında Roma dönemine ait devasa heykeller, renkli mermer kabartmalar, mozaik mermer döşemeler ve çok sayıda tarihi eser ortaya çıktı. 2016 yılında yapılan araştırmalarda; milattan sonra 3’üncü yüzyıla ait olduğu belirlenen, kentin merkezinde inşa edilmiş imparatorluk saray kompleksinin parçalarının tespit edilmesi, dünya tarihçilerinin gözünü İzmit’e çevirdi.

İmparatorluk kompleksi

Milattan önce 264 yılında1.Nikomedes tarafından kurulan Bitinya Eyaleti, M.Ö.74 yılında Roma İmparatorluğu’na bağlılığını ilan etti ve M.S. 284 yılında İmparator Dioklekinaus’un Nikomedia’yı başkent ilan etmesiyle 46 yıl hükümdarlık yapan bu şehrin kalıntıları gün yüzüne çıkarılacak. Kısmen ortaya çıkarılan Çukurbağ İmparatorluk Kompleksi, Roma İmparatorluğu’nun kayıp başkenti Nikomedia’ya dair en büyük arkeolojik buluntu grubu. Şimdiye kadar ortaya çıkarılan renkleri en iyi korunmuş Roma heykellerinin bulunduğu Çukurbağ Kazı Alanı tarih ve kültür turizmini canlandıracak, yeni istihdam alanları oluşturacak.

“Keşke sizin gibi olsalar”

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un selamlarını ileterek konuşmasına başlayan Kültür Varlıkları Müzeler Genel Müdür Yardımcısı Seyit Ahmet Arslan, “Keşke tüm il ve ilçelerimizde sizler gibi kültür varlığına bu kadar kıymet veren, her şeyi sadece Ankara’dan beklemeyip, şehrin tüm yöneticileri ve sivil toplum kuruluşlarıyla birlikte kültür varlığına kıymet veren yöneticilerimiz olabilse. Belki dünyada eşi benzeri olmayan coğrafyada yaşıyoruz. 22’nin üzerinde medeniyete ev sahipliği yapmış bu topraklar sadece Türkiye’ye değil, dünyaya çok şeyler söylüyor. Kıymetli hocamızı dinleyince ondaki heyecanı görünce anladım ki; Nikomedia’nın sesi İngiltere’den, Amerika’dan, Avrupa’dan duyulmuş bile. Nikomedia sesini duyurmuş. Bu çalışmalarla birlikte kıymetli kültür varlıkları dile gelecek. Kendilerini o kadar güzel ifade edecek ki dünyaya çok mesaj verecek, arkeoloji bilimine çok katkı verecek.

Kazı sempozyumu yapacak

Aslında sanıyorum hepiniz Arkeoloji müzemizi gezdiğinizde Nikomedia’dan çıkan kültür varlıklarını gördünüz. Bu kazı süreciyle birlikte oradan çıkacak kültür varlıkları İzmit’in arkeolojik değerlerinin sayısını arttıracak hem de dünyaya çok şey söyleyecek. Kültür ve Turizm Bakanlığı olarak her yıl geleneksel olarak yaptığımız Kazı Sempozyumlarının bir tanesini de burada yapma imkanı bulacağız. Nikomedia bunu hak ediyor. Nikomedia’nın sadece Türkiye’deki bilim adamlarını değil, dünyanın bilim adamlarının ilgi ve alakasını buraya çekeceğine inanıyorum. Sempozyumla Nikomedia hak ettiği şekilde sesini duyuracaktır. Bu süreçte maddi ve manevi desteğini esirgemeyen kıymetli başkanımıza bir kez daha teşekkür ediyorum. Bu desteğini Nikomedia’nın ulaşılabilecek en kıymetli eserlerine varıncaya kadar devam edeceğine inanıyorum” dedi.