Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ve Ali Meclis Başkanı Cenap Vasif Talıbov Kimdir?

Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclis Başkanı Cenap Vasif Talıbov, 14 Ocak 1960, Aralıg-Nahçıvan’da doğdu. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Yüksek Meclisi Başkanı, milletvekilidir. Vasif Talıbov, İlham Aliyev'le bağı olan Yeni Azerbaycan Partisi'nin üyesidir.

1981 yılında Nahçıvan Devlet Pedagoji Üniversitesi (şu anda Nahçıvan Devlet Üniversitesi) tarih fakültesinden ve 1998 yılında Bakü Devlet Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun oldu. Cenap Vasif Talıbov, Rusça, Azerice, Türkçe ve biraz İngilizce bilmektedir. İlk olarak, Şerur Rayonunda Damirchi köyünde 1981 yılında öğretmenlik yaptı. 1982'den başlayarak, personel hakkında öğretim görevlisi olarak ve daha sonra Nahçıvan örme eşya fabrikasında özel bölüm başkanı olarak çalıştı. Cenap Vasif Talıbov, Nahçivan’da yaşıyordu, Nahçivan’da çalışıyordu ve en acı günlerinde halkıyla birlikteydi.

Eylül 1991 - Nisan 1994 tarihleri arasında Nahçıvan Yüce Meclisi Başkanı Baş Asistan olarak çalıştı. Nisan 1994'den Aralık 1995'e kadar dış ekonomik ilişkiler, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Başbakanı ve ilk Milletvekili oldu. Vasif Talıbov, Umum milli LiderHeyder Aliyev tarafından desteklenen ve Heyder Aliyev tarafından kurulan Yeni Azerbaycan Partisi'nin (YAP) kurulmasına katıldı. YAP Siyasi Konseyi ve Başkanlık Üyesidir. 8 Nisan 1995 yılından bu yana YAP Nahçıvan Örgütü Başkanıdır.

Vasİf Talıbov, 12 Kasım 1995'te, 5 Kasım 2000'da, 6 Kasım 2005'te, 7 Kasım 2010 tarihinde, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Yüksek Meclisi yardımcısı olarak seçildi. 3 Aralık 2010 tarihinde ve 28 Kasım 2005'te sırasıyla birincil oturumlarda, 16 Aralık 1995 tarihinde ve 7 Aralık 2000 tarihinde Yüce Meclis ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Başkanı olarak da seçildi.

Dünya Azerbaycanlıları kongrelerinde ilk (2001), ikinci (2006) ve üçüncü (2011) yılında Koordinasyon Kurulu Üyesi olarak seçildi. Talıbov yönetiminde, Nisan 2009 tarihinde, ticaret, turizm ve çevre koruma konularında Avusturya'nın bir bölgesi olan Styria'ya ticaret için son derece geliştirilen düzenli temaslar başlatılmıştır.

Cumhurbaşkanı İlham Aliyevtarafından 2010 yılında "Glory of Honor" ödülüne layık görüldü.

YAP ve Umummilli Önder Heyder Aliyev ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti

Yeni Azerbaycan Partisi, 21 Kasım 1992’de ülkenin önde gelen düşünürlerinin akademisyenlerin imzalı isteği ile o zaman Nahçivan’da olan Ümummilli Lider Heyder Eliyev’e halkı o dönemki kötü günlerden kurtarması için, Nahçivan’da Ulu Önder Heyder Eliyev tarafından kurulmuştur. Ulu Önder Heyder Eliyev Nahçivan’da halkın isteğiyle Meclis Başkanı seçilmiştir. Moskova’dan gelen, halkına destek olan en kötü günlerinde halkının yanında olan ve halkının isteği ile Nahçıvan’da milletvekili ve Nahçıvan Meclis Başkanı olan Ulu Önder Heyder Eliyev, Nahçıvan’ı korumuş ve huzura kavuşturmuştur. 1993’de Azerbaycan Halkı’nın isteği ile Bakü’ye gitmiş, önce Meclis Başkanı, sonra da Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Ve dış güçlerce parçalanmak istenen ülkeyi yeniden kurmuştur. Sovyetlerin Azerbaycan’ı işgal etmesi sonucu Nahçivan Azerbaycan’a bağlı olduğu için Nahçıvan Ali Meclisi, Nahçıvan Ali Sovyeti olarak isimlendirilmiştir. Ve Ulu Önder Heyder Eliyev’in Başkanlığı’nda 17 Kaım 1990’da Nahçıvan Meclisinde milletvekilerinin tam çoğunluğu ile Nahçıvan Ali Sovyeti yazısından, Sovyeti yazısı çıkarılarak Nahçıvan Ali Meclisi olarak isimlendirildi ve 1918 de kurulmuş Azerbaycan’ın bayrağını kendi bayrağı olarak kabul etmiş ve Sovyetlerden ilk ayrılan yer olmuştu.

Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti hakkında genel bilgi:

Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin, kuzeyi ve doğusuErmenistan ile, güneyi ve batısı da İran topraklarıyla çevrilmiş olup, kuzeybatısında yer alan Türkiye ile kısa bir sınırı vardır. Bu sınır bölgesi Türkiye tarafından Dilucu olarak adlandırılmakta olup, Türkiye ile Nahçıvan'ı birbirine bağlayan yol Dilucu'nda Aras Nehri üzerine inşa edilen Hasret Köprüsü'nden geçmektedir.

Azerbaycan’ın yaklaşık %6,3’ünü oluşturan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti, 5.502,73 km² yüzölçümüne sahiptir. (Nahçıvan şehri-35.48 km², Kengerli İlçesi-682 km², Culfa İlçesi-995 km², Ordubad İlçesi-972 km², Sederek İlçesi-151.34 km², Şerur İlçesi-707.5 km², Şahbuz İlçesi-918 km² olmak üzere). Arazi yapısı dağlık bir nitelik gösteren Nahçıvan'da ovaların toplam araziye oranı % 20, ormanların oranı ise % 2 civarındadır. Ovaların büyük bir bölümü tarıma elverişlidir. Ülkenin zengin madensuyu, soda ve tuz kaynakları bulunmaktadır.

Azerbaycan'a bağlı olmakla birlikte, bu ülkeyle fiziki bağlantısı olmayan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti, Türk devletleri arasında Türkiye ile kara sınırı bulunan tek toprak parçasıdır. Türkiye Cumhuriyeti ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasında 17 km'lik bir sınır bulunmaktadır. Nahçıvan şehir merkezi ile Türkiye'nin Iğdır şehri arasındaki uzaklık 160 km olup, iki şehir karayolu ile birbirlerine bağlanmıştır. İki ülke arasındaki ulaşım ve ticari ilişkiler Dilucu Sınır Kapısı'ndan gerçekleştirilmektedir.

İran ile Culfa ve Urumiye kentlerine yönelik iki ayrı sınır kapısı bulunmaktadır. Sovyet döneminden kalan, Nahçıvan'ı Ermenistan üzerinden Azerbaycan'a bağlayan karayolu ise, 1990'ların başlarından bu yana kullanılamamaktadır.

1 Ocak 2014 resmî verilerine göre Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin toplam nüfusu 435.367 kişidir. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti, tarihî Nahçıvan Hanlığı gibi kendisine başkentlik yapan Nahçıvan şehrinin adı ile anılmaktadır. 1 Ocak 2013 resmî verilerine göre Şehir 88.000 kişi nüfusa sahiptir. 1 Ocak 2008 resmi verilerine göre Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin nüfusu 414.900 kişidir. Etnik yapı ise 01.08.2011 resmi verilerine göre 405.900 Azeri, 2.280 Kürt, 517 Rus, 140 Ukraynalı,91 Tatar, 147 Ermeni, 11 Lezgi, (%0,021) ise diğer halkların temsilcileri.

Nahçıvan'ın statüsü, 12 Kasım 1995 tarihinde halk oylaması ile kabul edilen Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası'nın 9. bölümünde düzenlenmiştir. Buna göre; Nahçıvan içişlerinde özerk, savunma ve dış politikasında ise Azerbaycan'a bağlı bir statüye sahiptir. Yasama organı 45 üyeli Ali Meclis'ten, yürütme organı ise Bakanlar Kurulu'ndan oluşan Nahçıvan'da yargı görevi bağımsız mahkemelerde bulunmaktadır.

Nahçıvan, Türkiye'nin de taraf olduğu 1921 Moskova ve Kars Antlaşmaları uyarınca özerk statüsü devam etmek kaydıyla Azerbaycan'a bırakılmıştır. Bu çerçevede Türkiye de Nahçıvan'ın statüsünün devamında dolaylı olarak bir güvence unsuru haline gelmiş ve Nahçıvan'ın toprak bütünlüğünü kabul etmiştir.

Nüfusunun % 28'i şehir merkezlerinde yaşayan Nahçıvan'da 228 ilk ve orta öğretim okulu, 5 meslek lisesi ve 2 üniversite bulunmaktadır.Üniversitelerden biri Nahçıvan Devlet Üniversitesi (NDÜ) diğeri Nahçıvan Özel Üniversitesi’dir. NDÜ’nün Mimarlık, Rus Dili ve Edebiyatı ile Müzik bölümleri ÖSYM üniversite tercih kılavuzunda yer almaktadır ve Türkiye'den yaklaşık 250 öğrenci eğitim görmektedir. Üniversitede bazı bölümler için yüksek lisans ve doktora eğitim programları mevcuttur. Bölgede ayrıca, okul öncesi eğitim için resmî kreşler mevcuttur. 1999 yılı itibariyle toplam öğrenci sayısı 80.000 olarak tespit edilmiştir.

Azerbaycan Cumhuriyeti’nin yeni Kars Başkonsolosu Nuru Guliyev, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclis Başkanı Cenap Vasif Talıbov’un bir geleneğini Kars’a taşıdı.

Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclis Başkanı Cenap Vasif Talıbov'un girişimleri ile her Cumartesi günü geleneksel olarak, çevreye ağaç ve fidan dikimi, bakım, temizlik ve yeşillendirme yapılıyor. Yapılan bu işleme "İmecelik" adı veriliyor. Kamu kurumlarında çalışan memurlar gönüllü olarak toplu bir şekilde katılıyor, Ali Meclis Başkanı Cenap Vasif Talıbov’da bu çalışmalara bizzat dahil oluyor. Azerbaycan Kars Başkonsolosu Nuru Guliyev’de bu geleneğin devamı olarak Heyder Aliyev Parkı'nda "İmecelik" faaliyetleri düzenledi. Konsolosluk çalışanları ile eldiven takıp, fidan ve çiçek diken, ağaç budayan, temizlik yapan Başkonsolos Guliyev, "bütün Konsolosluk çalışanlarımızla İmecelik faaliyetinde bulunuyoruz. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin gelişmesin de ve kalkınmasın da büyük emekleri olan Ali Meclis Başkanı Cenap Vasif Talıbov'un girişimleri ile çevre temizliği, ormanların korunması, geliştirilmesi, işletilmesi, ıslahı ve bakımı, çölleşme ve erozyonla mücadele, ağaçlandırma, tabiatın korunması, biyolojik çeşitlilik ile su kaynaklarının korunması konusunda büyük işler görülmüştür. Azerbaycan-Kars Başkonsolosluğu çalışanları olarak bizler de gönüllü olarak Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Merhum Milli Lideri, Türk tarihinin büyük oğlu, ulu önder HeyderAliyev'in büstünün bulunduğu ve Azerbaycan Bayrağının dalgalandığı KarsHeydr Aliyev Parkı'nda bu işleri yaparak, çevreye ve Karsımıza katkıda bulunmak istediklerini’’ bildirdi.

Haber: Veysel Kavrayan

Eğitimci-Gazeteci-Yazar

veyselkavrayan@gmail.com