PAH

        PAH ne demek diyeceksiniz elbette. Onu bilmiyor ve tanımıyorsunuz. Halbuki o hep yakınlarınızda ve hatta yaşamınızı tehdit ediyor. İnsanların yanıbaşlarında olan tehlikelerden habersiz olması kadar kötü birşey olabilir mi?
        PAH denilen şey kimyasal bir oluşum. Polisiklik Aromatik Hidrokarbon. Bunların baş harflerinden PAH olmuş. Kimyasal yapısının önemi yok. Önemli olan biz insanları nasıl etkilediği.
        PAH soluduğumuz havada bulunabiliyor ve 100’den fazla türü var. Güneş ışığında daha zehirli hale geliyorlar. Çünkü bu durumda nitrik asit veya ozon ile reaksiyona girmeleri sonucu bizler için daha tehlikeli bileşikler, örneğin nitro-PAH oluşturuyorlar.
        Hepimizin bildiği naftalin de bir PAH. Hani eskilerin tertemiz naftalin kokan çarşaflar, yorganlar için andığı naftalin. Konulduğu yerden yavaş yavaş buharlaşan naftalin.
        Diyeceksiniz ki bu PAH denilen şey nerelerde bulunuyor. Kömür, petrol ve petrol ürünlerinin, odun ve diğer organik materyalin yakılması sırasında oluşuyorlar. Odun fırınlarından, bacalardan, şöminelerden çıkıp havada yayılıyorlar. Sigaranın dumanında da PAH var.
        Dizel arabaların kullandığı mazotun yanması ile ortaya çıkan PAH’ların % 85’i şu bildiğimiz naftalin.
        Orman ve tarımsal alan yangınları olduğunda da etrafa PAH’lar yayılıyor.
        Şimdi gelelim bu PAH’ların evimizde ne aradığına. Evde sigara içen varsa PAH oradadır. Bunu anladık. Evde sigara içilmiyorsa mutfakta ne arıyor? Orada alev üstünde birşeyler pişiriyorsanız ve havalandırma sistemi yeterli değilse PAH’lar orada sizi ve evdekileri  amansız şekilde hasta etmek için tetikte bekliyor.
        Çünkü; kanser araştırmaları uluslararası ajansı  (IARC = International Agency for Research on Cancer) 43 PAH’ın kansorejen etkisini araştırmış ve PAH’lara uzun zaman maruz kalmanın akciğer tümörü riskini arttırdığını belirlemiştir.
         ABD, Çevre Koruma Ajansı ( EPA) ve Dünya sağlık örgütü (WHO) bunlardan 16 tanesini kanser yapıcı sınıfa almıştır. Bunlar arasında Naftalin ve Benzo(a)piren (C20H12) de bulunmaktadır.           Sigara dumanında  bulunan PAH’lardan biri olan Benzo(a)pirene en önemli kanser nedenlerinden biridir. İçenler içmeye devam etsin!
       Sigara içmeyeceksiniz. Mutfaklarınızda havalandırma sisteminiz iyi olacak. Bunlar tamam, ama unutmayın, PAH denilen şey dışarıdaki tozlar üzerinde tutunur ve birikir. Dışarıdan elbise ve ayakkabılar ile taşınıp eve veya kapalı çalışma ortamına girip yeniden havada asılı duruma girerler. Bu yüzdendir ki, PAH’ların kapalı ortamlardaki  konsantrasyonu  genelde açık ortamda olandan  daha fazladır. Üstelik sigara içicilerin olduğu ortamlarda konsantrasyon değerleri 3-4 misli fazla olmaktadır. Bu durumda ne yapmalıyız? Evlerimizi ve içinde bulunduğumuz kapalı ortamları elden geldiğince sık ve yeterli şekilde havalandırmalıyız. Ve sigara içmemeliyiz.
       Bayanlar güzel yemekler hazırlayım derken yaşamınızı tehlikeye atmayınız. Bu PAH’ları iyi tanıyınız. Özellikle naftalini.
NECDET GÜLER
Yararlanılan kaynaklar:
1- ISPRA (Istituto Superiore per la Protezione e la Ricerca Ambientale).  Particolato 
     aerodisperso.
2- Tomei, F. 2008. Esposizione della popolazione generale ad inquinamento urbano.
3- Fortunato, B, ve ark.Universita di Roma “La sapienza” Rischi, patologia e prevenzione
     delle lavoratrici esposte ad inquinanti urbani
4- Poidomani, E. ve ark.1996.Esposizione professionale  ad idrocarburi policiclici aromatici
    durante lo scavo di una galleria stradale.Risultati preliminare.
5- Universita degli studi della Tuscia di Viterbo. Uso di agenti mobilizzanti nel 
    micorisanamento di suoli sottoposti a contaminazione  recente e storicamente contaminati 
    da idrocarburi policiclici aromatici