Devletin mükellefler tarafından yerine getirmesi gereken vergisel yükümlülüklerini her zaman denetleme yetkisi vardır.
. Ancak bu inceleme yetkisinin sınırsız bir yetki olup olmadığı veya bir sınır varsa bu sınırlamaların neler olduğu sürekli uyuşmazlık konusu olmaktadır. Örneğin vergi müfettişi mükellefçe talep edilen ÖTV iadelerinin denetimi için mükellefin kayıtlarını incelerken, bu konuya eleştiri getirmeyip kurumlar vergisi yönünden inceleme yapabilir mi? Diğer bir ifade ile incelenen vergi türünü resen genişletme yetkisi olabilir mi?
2013 sayılı kanunun “incelemede uyulacak esaslar” başlıklı 140. Maddesinde 6009 sayılı yasa ile yeni düzenlemeler yapıldı. Bu düzenlemelerden amaç, keyfi uygulamaların önüne geçilmesidir. Aynı yasal düzenleme ile vergi incelemesine dair kurallar, daha net ve açık olarak belirlenmiştir. Paralel olarak 21.10.2011 tarihinde 29868 sayılı resmi gazetede “vergi incelemelerinde uyulacak esaslara” ilişkin yönetmelik yayınlanmıştır.
Bu düzenlemelerde inceleme elemanlarının, inceleme dönemini veya inceleme vergi türünü resen genişletme veya mevcut inceleme kapsamında başka mükellefleri inceleme yetkisi sona erdirilmiştir. İnceleme elemanının incelemeyi genişletme talebinde bulunması halinde, görevlendirilme yetkisi, denetim birinin yetkisine bırakılmıştır.
Konuyla ilgili olarak Danıştay vergi dava daireleri kurulunun E. 2017/368 K. 2017/626 sayılı kararı oldukça önemlidir. Muhasebecinin kayıtlarını incelerken mükelleflerinin kayıtlarını da incelemesi ve tarhiyat yapmasının hukuka uygun olmadığını belirtmiştir.
Sonuç olarak, bir denetim elemanının kendisine verilen görev sınırlarını aşarak tarhiyat öneremeyeceği yasa ve yargı kararları ile netleşmiştir.